Wirusy Herpes – wirusy powodujące opryszczki i inne choroby zakaźne

Herpeswirusy to grupa wirusów pasożytująca na kręgowcach. Pod tą obco brzmiącą nazwą kryją się patogeny szeroko rozpowszechnione wśród populacji ludzkiej, przy czym aż 8 z nich może powodować u człowieka choroby. Za jakie dolegliwości odpowiedzialne są wirusy z rodziny Herpes i w jaki sposób możemy uchronić się przed zakażeniem?

Opryszczka wargowa a wirusy Herpes

Choroba ta objawia się występowaniem w okolicy ust drobnych, bolesnych pęcherzyków zapalnych, wypełnionych przeźroczystym płynem, które pękają i pozostawiają bolesne owrzodzenia oraz nadżerki. Za rozwój dolegliwości odpowiedzialny jest wirus opryszczki pospolitej, czyli HSV-1 (Herpes simplex virus 1), a czasem także blisko z nim spokrewniony HSV-2, który typowo wywołuje opryszczkę narządów płciowych. Do zakażenia wirusem dochodzi podczas kontaktu z wydzieliną pęcherzykową, śliną lub bezpośrednio ze skórą osoby w aktywnej fazie choroby. Oznacza to, iż najlepszą profilaktyką zachorowania jest unikanie pocałunków lub picia z jednego naczynia z osobą, u której widoczne są objawy opryszczki.

Badania pokazują, że do pierwotnego zakażenia HSV-1 dochodzi zazwyczaj już w dzieciństwie. Osoba zakażona pozostaje na zawsze nosicielem wirusa, gdyż jest on utajony w komórkach nerwowych. Aktywacja wirusa opryszczki pospolitej następuje zwykle pod wpływem czynników zewnętrznych osłabiających organizm nosiciela. Nawrotom opryszczki sprzyjają zatem sytuacje takie jak: gorączka, przemęczenie, urazy, zabiegi stomatologiczne, miesiączka, stosowanie glikokortykosteroidów, operacje chirurgiczne czy stres. Powstające w wyniku choroby pęcherzyki z surowiczym płynem goją się samoistnie po kilkunastu dniach, są jednak bardzo bolesne, a także powodują duży defekt estetyczny. Aby zapobiec pojawieniu się zmian skórnych, warto w momencie zaobserwowania objawów zwiastunowych, takich jak swędzenie, pieczenie lub przeczulica miejsca zakażenia pierwotnego, zastosować opatrunek w płynie URGO: https://www.apteka-melissa.pl/produkt/urgo-na-opryszczke-3-ml,3519.html, który leczy opryszczkę w każdej fazie rozwoju choroby, dlatego można go stosować także na zaawansowane zmiany, co pozwoli na ograniczenie wykwitu i zmniejszenie bólu oraz swędzenia.

Ospa wietrzna i półpasiec

Ospa wietrzna to powszechna choroba wieku dziecięcego, wywołana pierwotnym zakażeniem wirusem ospy wietrznej i półpaśca – VZV (Varicella-Zoster Virus). Objawia się charakterystyczną wysypką, która na początku przyjmuje postać czerwonych plamek, przekształcających się stopniowo w grudki, a następnie w wypełnione surowiczym płynem pęcherzyki. Wysypce towarzyszą objawy grypopodobne: gorączka, ból głowy, osłabienie, bóle mięśni. U dzieci ospa wietrzna zwykle przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie, dlatego jedynym leczeniem jest zachowanie higieny zakażonej skóry oraz ewentualne stosowanie leków przeciwbólowych. Niestety, jak większość Herpeswirusów, VZV pozostaje w komórkach nerwowych nosiciela nawet po wyleczeniu choroby. Reaktywacja wirusa u osób dorosłych powoduje wystąpienia półpaśca. Jest to choroba charakteryzująca się pęcherzykową wysypką oraz silnym bólem skóry, zazwyczaj w obrębie wąskiego jej pasa, nazywanego fachowo dermatomem. Ból ten jest wynikiem namnażania się wirusa w komórkach nerwu unerwiającego ten konkretny obszar skóry. Najlepszym sposobem zapobiegania ospie wietrznej jest szczepienie, które aż w 95% redukuje zachorowanie na tą chorobę.

Zakażenie cytomegalią

Zakażenie wirusem cytomegalii - CMV (Cytomegalovirus) zazwyczaj wywołane jest poprzez kontakt z wydzielinami organizmu (np. ślina) osób będących nosicielami. Szacuje się, że wirus ten jest obecny nawet u połowy populacji, w większości przypadków nie wywołuje jednak żadnych objawów chorobowych. U niektórych osób mogą rozwinąć się symptomy grypopodobne, takie jak ból gardła czy gorączka. Objawy te mijają samoistnie w ciągu kilku dni, a najlepszym leczeniem jest odpoczynek. Niestety, wirus ten może być bardzo groźny dla osób z upośledzoną odpornością, u których wywołuje powiększenie śledziony, zapalenie wątroby, a nawet zapalenie siatkówki czy jelita grubego.

Mononukleoza zakaźna

Mononukleoza zakaźna bywa niekiedy nazywana chorobą pocałunków. Podobnie jak inne Herpeswirusy, wywołujący ja wirus Epstein-Barr – EBV przekazywany jest najczęściej wraz ze śliną osoby zakażonej. Choroba zwykle występuje u osób w okresie dojrzewania. Objawia się bólami głowy, złym samopoczuciem, utratą łaknienia, apatią, rozkojarzeniem, przewlekłym zmęczeniem, ogólnym osłabieniem. Stałym symptomem jest także gorączka, powiększenie węzłów chłonnych oraz powiększenie wątroby i śledziony. W okresie zdrowienia może pojawić się zespół przewlekłego zmęczenia, charakteryzujący się trudnościami w koncentracji, uczuciem ciągłego zmęczenia i obniżeniem aktywności życiowej. Mononukleozę zazwyczaj leczy się poprzez odpoczynek, podawanieleków przeciwbólowych oraz witamin.

1. Kuchar E, Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej u dorosłych, mp.pl CHOROBY ZAKAŹNE,
   https://choroby-zakazne.mp.pl/choroby/zakazenia-wirusowe/158823,zakazenie-wirusem-opryszczki-zwyklej-u-doroslych

2. Borowski J, Zaremba M, Mikrobiologia lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018

3. Praca zbiorowa Interna Szczeklika 2017, pod red. Piotra Gajewskiego, Medycyna Praktyczna 2017.