Wahania nastroju - przyczyny, leczenie

Każdy z nas doświadcza zmian nastroju – jednego dnia czujemy się pełni energii i entuzjazmu, a kolejnego dopada nas przygnębienie, rozdrażnienie czy brak motywacji. Takie wahania są naturalną częścią życia i często wynikają z codziennych wyzwań, zmęczenia czy stresu. Jednak gdy zmiany nastroju pojawiają się często, są skrajnie intensywne lub trudno znaleźć dla nich wyraźną przyczynę, mogą znacząco wpływać na samopoczucie, relacje z innymi oraz codzienne funkcjonowanie.

Przyczyn wahań nastroju może być wiele – od zmęczenia i nieprzespanych nocy, przez stres i przeciążenie obowiązkami, aż po zaburzenia hormonalne czy niedobory składników odżywczych. Czasem są sygnałem, że organizm potrzebuje więcej odpoczynku, a innym razem mogą wskazywać na problemy zdrowotne, które warto skonsultować ze specjalistą. Warto też pamiętać, że nastrojem sterują nie tylko emocje, ale również skomplikowane procesy zachodzące w układzie nerwowym.

Czy można zapanować nad wahaniami nastroju? Choć nie zawsze da się ich całkowicie uniknąć, istnieją sposoby, które pomagają je lepiej kontrolować i łagodzić ich skutki. W tym artykule przyjrzymy się najczęstszym przyczynom zmian nastroju oraz metodom, które mogą wspierać organizm w utrzymaniu wewnętrznej równowagi.

Wahania nastroju – przyczyny

Wahania nastroju mogą mieć różne źródła, zarówno fizjologiczne, jak i psychologiczne. Często są efektem stresu, nadmiaru obowiązków czy braku snu, które wpływają na poziom neuroprzekaźników odpowiedzialnych za regulację emocji. Jednak zdarza się, że ich przyczyna leży głębiej – mogą wynikać z zaburzeń hormonalnych, niedoborów składników odżywczych lub chorób przewlekłych. Warto obserwować, czy zmiany nastroju pojawiają się w określonych sytuacjach lub cyklicznie, ponieważ może to ułatwić znalezienie ich źródła.

Nie można zapominać o roli diety i stylu życia w regulacji emocji. Niedobory witamin, zwłaszcza z grupy B, magnezu czy kwasów omega-3, mogą wpływać na funkcjonowanie układu nerwowego i sprzyjać nagłym zmianom nastroju. Podobnie działają używki – alkohol i nadmierne spożycie kofeiny mogą prowadzić do nagłych skoków energii, po których następuje spadek samopoczucia. Równie istotne jest dbanie o aktywność fizyczną, ponieważ ruch wspomaga wydzielanie endorfin, które poprawiają nastrój i pomagają w radzeniu sobie ze stresem.

Wahania nastroju mogą być również związane ze zmianami hormonalnymi, które zachodzą w organizmie w różnych etapach życia. Dotyczy to zarówno dojrzewania, jak i ciąży, menopauzy czy cyklu miesiączkowego. W niektórych przypadkach mogą one być objawem schorzeń, takich jak zespół policystycznych jajników (PCOS) czy depresja, dlatego jeśli są szczególnie nasilone lub długotrwałe, warto skonsultować się ze specjalistą.

Najczęstsze przyczyny wahań nastroju

• Wahania nastroju na początku ciąży – w pierwszych tygodniach ciąży w organizmie kobiety zachodzą gwałtowne zmiany hormonalne, zwłaszcza wzrost poziomu progesteronu i estrogenu. Może to powodować nagłe uczucie smutku, drażliwość lub zmęczenie, nawet bez wyraźnej przyczyny.
• Wahania nastroju w związku – relacje międzyludzkie, zwłaszcza te bliskie, mają ogromny wpływ na nasze samopoczucie. Konflikty, nieporozumienia czy brak wsparcia emocjonalnego mogą prowadzić do nagłych zmian nastroju, a przewlekły stres w związku może zwiększać podatność na negatywne emocje.
• PCOS a wahania nastroju – zespół policystycznych jajników to schorzenie, które wpływa na gospodarkę hormonalną organizmu. Wahania poziomu insuliny i hormonów płciowych mogą powodować rozdrażnienie, stany lękowe oraz obniżony nastrój.
• Menopauza a wahania nastroju – spadek poziomu estrogenów podczas menopauzy często skutkuje zmiennością nastrojów, zwiększoną podatnością na stres i drażliwość. Towarzyszą temu również objawy fizyczne, takie jak uderzenia gorąca czy problemy ze snem, co dodatkowo może pogarszać samopoczucie.
• Wahania nastroju przed okresem – tzw. zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) wiąże się ze zmianami w poziomie hormonów, co u wielu kobiet powoduje drażliwość, smutek, a nawet epizody depresyjne. Objawy te zwykle ustępują wraz z początkiem miesiączki.
• Wahania nastroju po okresie – niektóre kobiety doświadczają spadku nastroju także po zakończeniu miesiączki. Może to być związane z wahaniami poziomu estrogenów i progesteronu oraz z utratą żelaza, co wpływa na osłabienie organizmu i podatność na zmęczenie.
• Wahania nastroju w depresji – depresja to choroba, w której zmiany nastroju są częste i mogą przybierać skrajną formę. U osób cierpiących na depresję mogą występować zarówno epizody przygnębienia, jak i nagłe uczucie pustki czy braku sensu. Wahania te są bardziej nasilone niż w codziennych sytuacjach i często utrzymują się przez dłuższy czas.

Wahania nastroju – leczenie

Sposób radzenia sobie z wahaniami nastroju zależy przede wszystkim od ich przyczyny. Jeśli wynikają one ze stresu, przemęczenia lub złych nawyków, warto zacząć od zmian w codziennym stylu życia. Regularny sen, zbilansowana dieta i aktywność fizyczna mogą znacząco wpłynąć na stabilizację emocji. Należy również unikać nadmiernej ilości kofeiny i alkoholu, które mogą nasilać nagłe zmiany nastroju.

W niektórych przypadkach pomocne mogą być techniki relaksacyjne i psychoterapia. Ćwiczenia oddechowe, medytacja czy joga pomagają w redukcji stresu i uczą lepszego radzenia sobie z emocjami. Jeśli wahania nastroju są związane z trudnościami w relacjach lub sytuacjami życiowymi, warto rozważyć terapię indywidualną lub terapię dla par, która może pomóc w zrozumieniu i rozwiązaniu problemów.

Jeżeli zmienność nastroju jest wyjątkowo nasilona, długotrwała lub znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie, konieczna może być konsultacja z lekarzem. W przypadkach związanych z zaburzeniami hormonalnymi lub depresją specjalista może zaproponować odpowiednie leczenie, np. suplementację brakujących składników, wsparcie psychologiczne lub terapię farmakologiczną.

Sposoby na stabilizację nastroju

• Dbanie o zdrową dietę – spożywanie produktów bogatych w witaminy z grupy B oraz magnez wspiera pracę układu nerwowego i pomaga utrzymać równowagę emocjonalną. Przykładowe preparaty to: DOPPELHERZ AKTIV Magnez B6 Forte 400 mg - 30 tabl., OLIMP CHELA MAG B6 Magnez + Witamina B6, NEOMAG FORTE Magnez+B6 - 50 tabl.
• Regularna aktywność fizyczna – ruch pobudza wydzielanie endorfin, które poprawiają nastrój i zmniejszają poziom stresu. Wystarczy nawet 30 minut spaceru dziennie, aby zauważyć pozytywne efekty.
• Higiena snu – zbyt krótki i nieregularny sen wpływa negatywnie na układ nerwowy, dlatego warto zadbać o odpowiednią ilość odpoczynku, ograniczyć korzystanie z ekranów przed snem i stworzyć sprzyjające warunki do regeneracji.
• Unikanie używek – kofeina, alkohol i papierosy mogą chwilowo poprawiać samopoczucie, ale w dłuższej perspektywie prowadzą do większych wahań nastroju i zwiększają podatność na stres.
• Techniki relaksacyjne – medytacja, ćwiczenia oddechowe, aromaterapia czy kontakt z naturą pomagają wyciszyć umysł i lepiej kontrolować emocje.
• Wsparcie psychologiczne – warto otaczać się ludźmi, którzy oferują wsparcie i zrozumienie. Rozmowa z bliskimi lub psychoterapeutą może pomóc w przepracowaniu trudnych emocji.
• Konsultacja lekarska w przypadku zaburzeń hormonalnych lub depresji – jeśli wahania nastroju są wyjątkowo nasilone, warto skonsultować się ze specjalistą, który pomoże znaleźć ich przyczynę i dobrać odpowiednie metody leczenia.

Źródła: 

1. Kruk, J., Jachimowicz-Rogowska, K. (2021). Styl życia a przeciwdziałanie zespołowi napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Journal of NutriLife, 08. 
2. Czarnecka-Iwańczuk, M. i in. (2012). Objawy menopauzy a satysfakcja z życia i samoocena wśród kobiet. Menopausal Review, 6(6):468-473.
3. Becker, O. i in. (2004). Lamotrigine therapy in treatment-resistant menstrually-related rapid cycling bipolar disorder: a case report. Bipolar Disorders, 6(5), 435-439.