Zrozumienie roli hormonu tyreotropowego (TSH) w naszym organizmie to podstawa do monitorowania zdrowia tarczycy. TSH nie tylko reguluje produkcję hormonów tarczycy, ale także wpływa na nasz metabolizm, wzrost i rozwój. W tym artykule przybliżymy, czym jest TSH, jakie są jego normy wiekowe, co oznaczają odchylenia od tych norm oraz jakie są dostępne metody leczenia zaburzeń związanych z TSH.
Zdrowie dziecka
TSH (badanie tarczycy) - normy, przyczyny i objawy za niskiego i za wysokiego TSH, leczenie
Specjalistka w dziedzinie dietetykimgr dietetyki Magdalena Rajska
Data publikacji: 27.02.2024 Data ostatniej aktualizacji: 18.06.2025
TSH hormon tyreotropowy - co to?
TSH, czyli hormon tyreotropowy, jest kluczowym elementem w regulacji funkcji tarczycy. Produkowany przez przysadkę mózgową, TSH stymuluje tarczycę do produkcji hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) oraz trijodotyroniny (T3), które są niezbędne dla prawidłowego metabolizmu, wzrostu i rozwoju organizmu. Poziom TSH w organizmie odgrywa centralną rolę w diagnostyce zaburzeń tarczycy, pomagając ocenić, czy tarczyca pracuje prawidłowo.
TSH normy wiekowe
Normy poziomu hormonu tyreotropowego (TSH) zmieniają się w zależności od wieku, co jest kluczowe dla prawidłowej interpretacji wyników badań.
TSH normy dla dzieci
Norma TSH u noworodków:
- do 6 dni 0,700-15,200 μIU/ml
Norma TSH u niemowląt:
- 6 dni – 3 miesięcy 0,720-11,000 μIU/ml
- 3 – 12 miesięcy 0,730-8,350 μIU/ml
Norma TSH u dzieci:
- 1 – 6 lat 0,700-5,970 μIU/ml
- 6 – 11 lat 0,600-4,840 μIU/ml
TSH normy dla dorosłych
- 11 – 20 lat 0,510-4,300 μIU/ml
- >20 lat 0,270-4,200 μIU/ml
TSH normy przy planowaniu ciąży
Przy planowaniu ciąży, kontrola poziomu TSH jest szczególnie ważna, gdyż prawidłowe funkcjonowanie tarczycy ma kluczowe znaczenie dla zdrowia zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka. Zaleca się, aby poziom TSH u kobiet planujących ciążę mieścił się w dolnej części normy, czyli poniżej 2,5 mIU/L. Taki poziom sprzyja prawidłowemu rozwojowi płodu i zmniejsza ryzyko komplikacji ciążowych.
TSH normy w ciąży
- I trymestr 0,01 – 2,32 μIU/ml
- II trymestr 0,1 – 2,35 μIU/ml
- III trymestr 0,1 – 2,65 μIU/ml
W ciąży normy TSH różnią się w zależności od trymestru. W pierwszym trymestrze poziom TSH często obniża się ze względu na wzrost poziomu hCG (gonadotropiny kosmówkowej), która może lekko stymulować tarczycę. Monitoring poziomu TSH w ciąży jest kluczowy, gdyż zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy mogą negatywnie wpływać na przebieg ciąży i rozwój dziecka.
Za niskie TSH - przyczyny, objawy
Za niskie TSH może świadczyć o nadczynności tarczycy lub innych zaburzeniach endokrynologicznych. Przyczyny tego stanu są różnorodne i mogą obejmować chorobę Gravesa-Basedowa, guzy przysadki mózgowej, czy nadużywanie leków zawierających hormony tarczycy. Bardzo niskie TSH daje objawy związane z przyspieszeniem różnych funkcji organizmu i mogą obejmować:
- przyspieszone bicie serca (tachykardia),
- utratę masy ciała pomimo zwiększonego apetytu,
- nadmierną potliwość i nietolerancję ciepła,
- drżenie rąk,
- zmiany w cyklu miesiączkowym,
- zwiększoną nerwowość, niepokój lub drażliwość,
- problemy ze snem,
- wypadanie włosów.
Za niskie TSH może również prowadzić do poważniejszych komplikacji, takich jak osteoporoza czy zaburzenia rytmu serca, co podkreśla znaczenie wczesnej diagnozy i leczenia. Diagnostyka obejmuje badania poziomu hormonów tarczycy (FT3, FT4) w połączeniu z TSH, aby ocenić funkcję tarczycy w całości.
Sprawdź także artykuł: Choroba Hashimoto - czy styl życia ma znaczenie?
Za wysokie TSH - przyczyny, objawy
Za wysokie TSH, czyli hormon tyreotropowy powyżej normy, często wskazuje na niedoczynność tarczycy, a nie nadczynność, jak mogłoby się wydawać. Stan ten oznacza, że tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów tarczycy (T3 i T4), co skutkuje zwiększonym wysiłkiem przysadki mózgowej do stymulacji tarczycy poprzez wydzielanie TSH.
Przyczyny za wysokiego TSH:
- Pierwotna niedoczynność tarczycy: najczęściej wynika z choroby Hashimoto, autoimmunologicznego zapalenia tarczycy.
- Jatrogenne przyczyny: np. leczenie nadczynności tarczycy, które może prowadzić do jej niedoczynności.
- Niedobór jodu: choć rzadki w krajach rozwiniętych, nadal jest główną przyczyną niedoczynności tarczycy na świecie.
- Leczenie radiacyjne i chirurgiczne: usunięcie tarczycy lub jej części, a także leczenie radiacyjne mogą prowadzić do niedoczynności.
Objawy wysokiego TSH:
- Zmęczenie i senność: nawet po długim odpoczynku.
- Przyrost masy ciała: przy niewielkiej zmianie diety lub aktywności fizycznej.
- Wrażliwość na zimno: uczucie chłodu nawet w ciepłym otoczeniu.
- Sucha skóra i włosy: zmiany w wyglądzie i teksturze skóry oraz włosów.
- Zaburzenia menstruacyjne: nieregularne cykle lub nadmiernie obfite miesiączki.
- Zaparcia: problemy z regularnością wypróżnień.
- Depresja i spowolnienie myślenia: obniżenie nastroju i trudności z koncentracją.
Warto zaznaczyć, że podwyższone TSH przy jednocześnie normalnych poziomach FT3 i FT4 może wskazywać na subkliniczną formę niedoczynności tarczycy, gdzie objawy mogą być mniej wyraźne lub nieobecne. Diagnoza i leczenie opierają się na kompleksowej ocenie wyników badań oraz obserwacji klinicznej pacjenta.
Badanie TSH - jak należy się do nich przygotować? Jakie leki, suplementy i inne zaburzenia hormonalne mogą przyczyniać się do zaburzeń TSH?
Badanie TSH jest kluczowym elementem w diagnostyce funkcji tarczycy. Aby wyniki były jak najbardziej wiarygodne, ważne jest odpowiednie przygotowanie do badania.
Jak należy się przygotować do badań TSH?
- Czas badania: najlepiej jest wykonywać badanie rano, ponieważ poziom TSH może naturalnie wahać się w ciągu dnia i zazwyczaj jest najwyższy w godzinach porannych.
- Post: zaleca się pozostanie na czczo przed badaniem, co oznacza powstrzymanie się od jedzenia i picia (poza wodą) przez około 8-12 godzin przed pobraniem krwi.
- Leki i suplementy: należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na poziom TSH. Do takich należą: leki zawierające hormony tarczycy, niektóre sterydy, leki przeciwpadaczkowe, jod i suplementy zawierające jod, suplementy zawierające biotynę.
Jakie czynniki mogą wpływać na poziom TSH?
- Inne zaburzenia hormonalne - np. przykład nadczynność lub niedoczynność nadnerczy, lub zbyt wysoki poziom prolaktyny mogą wpływać na wyniki badań TSH.
- Dieta - nadmierna lub niewystarczająca ilość jodu w diecie może zaburzać produkcję hormonów tarczycy, co z kolei wpływa na poziom TSH.
- Stan zdrowia - choroby przewlekłe, infekcje, niedobory witamin oraz ciąża mogą wpływać na poziom TSH.
Leczenie wysokiego lub niskiego TSH - co warto wiedzieć?
Leczenie niskiego TSH
Niskie TSH często wskazuje na nadczynność tarczycy, gdzie tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów tarczycy. Leczenie może obejmować:
- Leki antytyreoidalne, np. metimazol (tiamazol) czy propylotiouracyl, redukują produkcję hormonów tarczycy.
- Terapia radiojodem: ma na celu zniszczenie części komórek tarczycy produkujących hormony.
- Chirurgiczne usunięcie tarczycy: w przypadkach, gdy inne metody leczenia są nieskuteczne.
W celu wsparcia funkcjonowania tarczycy można też sięgnąć po niektóre suplementy diety, jak np. Health Labs Care ThyroMe Complex.
Zapoznaj się także ze wpisem: Jod, kluczowy pierwiastek dla zdrowia i dobrego funkcjonowania organizmu
Leczenie wysokiego TSH
Wysokie TSH zazwyczaj sygnalizuje niedoczynność tarczycy, co oznacza, że tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów. Leczenie skupia się na:
- Suplementacji hormonów tarczycy: lewotyroksyna jest najczęściej stosowanym lekiem, który uzupełnia niedobór hormonów.
- Dostosowanie dawki: regularne kontrole poziomu TSH i hormonów tarczycy w celu dostosowania dawki leku.
Źródła:
- https://www.synevo.pl/tsh/ [dostęp 14.02.2024]
- https://www.supramed.pl/jak-obnizyc-nadczynnosc-tarczycy/ [dostęp 14.02.2024]