Liszaj płaski - charakterystyka choroby

Liszaj płaski (łac. lichen planus) to przewlekła, zapalna choroba skóry i błon śluzowych o niejasnej etiologii. Charakteryzuje się obecnością swędzących grudek o błyszczącej powierzchni, które mogą występować na różnych częściach ciała. Choroba może dotyczyć zarówno skóry, jak i paznokci, włosów oraz błon śluzowych jamy ustnej i narządów płciowych. Liszaj płaski jest stosunkowo rzadką dolegliwością, która występuje częściej u dorosłych niż u dzieci. Liszaj płaski - objawy, jak wyleczyć chorobę i co warto o niej wiedzieć? Zapraszamy do lektury.

Jak wygląda liszaj płaski?

Istnieje wiele chorób skóry, wśród których znajdują się liszaje. Co to jest? Liszaj płaski charakteryzuje się różnorodnością zmian skórnych. Typowe objawy obejmują:

• Grudki: Wieloboczne, płaskie grudki o średnicy 1-10 mm, które mają charakterystyczny, błyszczący wygląd i są koloru fioletowego, czerwonego lub różowego.
• Lokalizacja: Zmiany skórne najczęściej pojawiają się na nadgarstkach, przedramionach, łokciach, okolicach kostek, dolnej części pleców i genitaliach. W przypadku błon śluzowych zmiany mogą występować w jamie ustnej, gardle, przełyku oraz narządach płciowych.
• Świąd: Swędzenie jest jednym z najbardziej dokuczliwych objawów, często prowadzącym do drapania i wtórnych zakażeń.
• Zmiany paznokciowe: Mogą występować w postaci podłużnych bruzd, zgrubień, rozdwajania się paznokci, a w cięższych przypadkach nawet ich zaniku.
• Zmiany na błonach śluzowych: Białe plamki lub smugi, które mogą być bolesne i utrudniać jedzenie oraz mówienie - liszaj płaski jamy ustnej.

Przyczyny liszaja płaskiego

Dokładna przyczyna liszaja płaskiego pozostaje nieznana. Uważa się, że choroba może mieć podłoże autoimmunologiczne, gdzie układ odpornościowy atakuje własne komórki skóry i błon śluzowych. Do czynników ryzyka oraz potencjalnych wyzwalaczy liszaja na ciele można zaliczyć kilka powodów.

Liszaj płaski - przyczyny:

• Genetyka: Istnieje pewne dziedziczne predyspozycje do liszaja płaskiego.
• Infekcje wirusowe: Niektóre badania sugerują związek między liszajem płaskim a infekcją wirusem zapalenia wątroby typu C.
• Leki: Stosowanie niektórych leków, w tym przeciwmalarycznych, beta-blokerów, niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE), może wywołać reakcję podobną do liszaja płaskiego.
• Stres: Uważa się, że stres emocjonalny i fizyczny mogą być czynnikami wyzwalającymi lub zaostrzającymi objawy.

Liszaj płaski u dziecka

Liszaj płaski u dziecka jest rzadszy niż u dorosłych, jednak może występować w podobnych formach. Objawy i leczenie liszaja płaskiego u dzieci są zbliżone do tych u dorosłych, chociaż diagnoza może być trudniejsza ze względu na nietypowy przebieg i mniejsze doświadczenie dermatologów w rozpoznawaniu tej choroby u młodszych pacjentów. W przypadku dzieci konieczne jest szczególne zwrócenie uwagi na:

• Zmiany skórne: Mogą być mniej liczne i mniej typowe.
• Świąd: Dzieci mogą odczuwać silniejszy świąd, co prowadzi do intensywniejszego drapania i ryzyka infekcji.
• Problemy z jedzeniem: Zmiany w jamie ustnej mogą powodować ból podczas jedzenia i picia, co może wpływać na apetyt i rozwój dziecka.
• Leczenie: Terapia u dzieci wymaga ostrożnego podejścia i dostosowania dawek leków.

Kliniczne odmiany liszaja płaskiego

Liszaj płaski może występować w różnych formach klinicznych, w zależności od lokalizacji i charakteru zmian. Do najczęstszych odmian należą:

• Liszaj linijny – to najczęstszy rodzaj liszaja płaskiego u dzieci i młodzieży. Charakterystyczne dla niego są zmiany układające się liniowo, zazwyczaj o długości kilku centymetrów.
• Liszaj obrączkowy – charakteryzuje się obecnością typowych obrączkowatych zmian, które najczęściej pojawiają się na tułowiu, kończynach lub mosznie.
• Liszaj przerostowy – znany również jako hiperkeratolityczny lub brodawkujący, objawia się zlewającymi się twardymi i swędzącymi zmianami na przedniej powierzchni podudzi.
• Liszaj zanikowy – rzadko występujący typ, manifestujący się ciemnymi grudkami z przejaśnieniem w środku, najczęściej zlokalizowanymi na kończynach dolnych.
• Liszaj wrzodziejący – obejmuje pojedyncze lub liczne bolesne zmiany o charakterze nadżerek lub owrzodzeń, które najczęściej pojawiają się na stopach.
• Liszaj pęcherzowy – charakteryzuje się obecnością licznych pęcherzy o napiętej powierzchni, wypełnionych klarownym płynem.
• Liszaj typu pemfigoidu – pęcherze tworzą się nie tylko na zmianach liszajowych, ale również na zdrowej skórze.
• Liszaj barwnikowy – objawia się przebarwionymi plamkami i grudkami, które najczęściej występują na powierzchniach zgięciowych.
• Liszaj erytrodermiczny – charakteryzuje się zmianami rumieniowymi z wykwitami liszaja oraz intensywnym świądem.
• Liszaj odwrócony – zmiany występują głównie w zgięciach pachowych i pachwinowych, typowe są plamy i przebarwienia. Mogą wystąpić też liszaje na dłoniach.
• Liszaj mieszkowy – liszaje na głowie obejmujące przymieszkowe grudki pojawiają się na owłosionej skórze głowy, pach i pachwin, mogą prowadzić do łysienia bliznowaciejącego.

U chorych może wystąpić też liszaj błon śluzowych - liszaje przy ustach, w jamie ustnej, gardle, przełyku i narządach płciowych, które mogą być bolesne i trudne do leczenia. Z kolei liszaj płaski paznokci prowadzi do ich zgrubienia, deformacji lub zaniku.

Liszaj płaski - rozpoznanie i leczenie

Rozpoznanie liszaja płaskiego opiera się głównie na ocenie klinicznej i historii choroby pacjenta. W przypadkach wątpliwych lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak:

• Biopsja skóry: Pobranie próbki skóry do badania histopatologicznego w celu potwierdzenia diagnozy.
• Badania laboratoryjne: Testy na obecność wirusa zapalenia wątroby typu C oraz inne badania, które mogą pomóc w wykluczeniu innych schorzeń.

Leczenie liszaja płaskiego ma na celu złagodzenie objawów i poprawę jakości życia pacjenta. Liszaj płaski - leczenie obejmuje:

• Kortykosteroidy: Leki przeciwzapalne stosowane miejscowo (maści, kremy zawierające octan hydrokortyzonu) lub doustnie w cięższych przypadkach.
• Inhibitory kalcyneuryny: Leki takie jak takrolimus i pimekrolimus, które mogą być stosowane miejscowo w celu zmniejszenia stanu zapalnego.
• Retinoidy: Leki na bazie witaminy A, stosowane doustnie lub miejscowo.
• Fototerapia: Leczenie światłem UVB, które może pomóc w zmniejszeniu objawów skórnych.
• Leki immunosupresyjne: Stosowane w ciężkich przypadkach, gdy inne metody leczenia zawodzą.

Warto pamiętać, że w przypadku takiego problemu, jak liszaje leczenie powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem, który może przepisać leki na receptę. Pomocniczo można stosować maści i kremy dostępne w aptece bez recepty, np. krem zawierający wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Liszaj płaski - domowe sposoby

Oprócz leczenia farmakologicznego, istnieją domowe sposoby, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów liszaja płaskiego.

Liszaj płaski - leczenie domowe i profilaktyka obejmują:

• Higiena: Regularne i delikatne mycie zmian skórnych, unikanie drażniących mydeł i detergentów.
• Nawilżanie: Stosowanie nawilżających kremów i balsamów, które pomagają utrzymać odpowiedni poziom wilgoci w skórze. U niemowląt i małych dzieci pomocna będzie maść ochronna z prowitaminą B5, która chroni przed podrażnieniami skóry.
• Dieta: Spożywanie zdrowej, zbilansowanej diety bogatej w witaminy i minerały, które wspierają układ odpornościowy.
• Unikanie stresu: Stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie, które mogą pomóc w redukcji stresu i poprawie ogólnego samopoczucia.
• Unikanie wyzwalaczy: Identyfikacja i unikanie czynników, które mogą zaostrzać objawy, takich jak niektóre pokarmy, leki czy substancje chemiczne.

Liszaj płaski jest chorobą przewlekłą, której objawy mogą nawracać. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą znacznie poprawić komfort życia pacjentów. Regularne wizyty u dermatologa oraz stosowanie się do zaleceń lekarskich są kluczowe w zarządzaniu chorobą.