Krioterapia - co to jest i dla kogo jest przeznaczona?

Krioterapia to metoda terapeutyczna polegająca na wykorzystaniu niskich temperatur w celach leczniczych i regeneracyjnych. Stosowana jest zarówno w medycynie, jak i w sporcie czy kosmetologii. Dzięki swoim właściwościom przeciwbólowym, przeciwzapalnym i regeneracyjnym znalazła szerokie zastosowanie w leczeniu różnych schorzeń oraz poprawie ogólnej kondycji organizmu.

Leczenie zimnem - na czym polega krioterapia?

Krioterapia wykorzystuje niskie temperatury do miejscowego lub ogólnoustrojowego działania na organizm, dlatego często bywa określana jako leczenie zimnem.

Krioterapia miejscowa polega na aplikowaniu zimna na określoną część ciała, np. za pomocą ciekłego azotu, zimnego powietrza lub lodu. Stosuje się ją w celu redukcji bólu, stanów zapalnych oraz przyspieszenia gojenia się urazów.

Krioterapia ogólnoustrojowa odbywa się w specjalnych komorach kriogenicznych, gdzie całe ciało (z wyjątkiem głowy) poddawane jest działaniu temperatur sięgających nawet -160°C. Krótkotrwałe, ale intensywne schłodzenie organizmu wpływa na układ nerwowy, hormonalny i immunologiczny, poprawiając regenerację oraz wydolność organizmu.

Zabiegi krioterapii - mechanizm działania

Ekspozycja na niskie temperatury powoduje szereg reakcji fizjologicznych, które przynoszą korzyści zdrowotne:

• Zwężenie naczyń krwionośnych – początkowa reakcja organizmu na zimno, która ogranicza stan zapalny i zmniejsza obrzęki. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko krwawienia i dalszego uszkodzenia tkanek, co jest szczególnie ważne przy urazach sportowych. Zwężenie naczyń pomaga również ograniczyć rozprzestrzenianie się mediatorów stanu zapalnego, co sprzyja szybszemu gojeniu.
• Rozszerzenie naczyń krwionośnych – po zakończeniu terapii następuje intensywne przekrwienie tkanek, co przyspiesza ich regenerację. Zwiększony przepływ krwi dostarcza więcej tlenu i składników odżywczych do tkanek, wspomagając odbudowę komórek. Efekt ten sprzyja także usuwaniu toksyn i zbędnych produktów przemiany materii, co przyczynia się do lepszego funkcjonowania organizmu.
• Zmniejszenie przewodnictwa nerwowego – obniżona temperatura spowalnia przewodzenie bodźców bólowych, co daje efekt przeciwbólowy. To działanie jest szczególnie korzystne dla osób cierpiących na przewlekłe bóle stawów i mięśni, a także dla pacjentów po urazach. Redukcja przewodnictwa nerwowego ogranicza także nadmierną reakcję układu nerwowego na bodźce bólowe, co pomaga zmniejszyć napięcie mięśniowe.
• Aktywacja układu hormonalnego – krioterapia pobudza wydzielanie endorfin, adrenaliny i noradrenaliny, co poprawia samopoczucie i redukuje stres. Te hormony działają jak naturalne środki przeciwbólowe i poprawiają nastrój, co może mieć pozytywny wpływ na osoby zmagające się z depresją czy przewlekłym stresem. Pobudzenie układu hormonalnego zwiększa również odporność organizmu i poprawia zdolność adaptacji do trudnych warunków.
• Wpływ na metabolizm – zimno pobudza spalanie tkanki tłuszczowej poprzez aktywację brunatnej tkanki tłuszczowej. Proces ten przyczynia się do zwiększonego zużycia kalorii, co może wspomagać redukcję masy ciała. Dodatkowo regularna ekspozycja na niskie temperatury może poprawiać wrażliwość komórek na insulinę, co ma znaczenie w profilaktyce cukrzycy typu 2.

Krioterapia - wskazania

Zabieg krioterapii znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny, rehabilitacji i sportu. Może być stosowany zarówno profilaktycznie, jak i terapeutycznie w przypadku różnych schorzeń. Kto może skorzystać z krioterapii? Zabieg może mieć różne wskazania.

1. Osoby z problemami ortopedycznymi i reumatologicznymi

• choroba zwyrodnieniowa stawów,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• osteoporoza,
• stany pourazowe, skręcenia, złamania.

Zobacz także artykuł: Reumatoidalne zapalenie stawów, przyczyny, objawy i nowe perspektywy leczenia

2. Sportowcy i osoby aktywne fizycznie

Krioterapia przyspiesza regenerację mięśni, zmniejsza ryzyko kontuzji oraz łagodzi ból i stany zapalne po intensywnym wysiłku. Jest często wykorzystywana przez zawodowych sportowców jako element odnowy biologicznej.

3. Osoby z chorobami neurologicznymi

Leczenie zimnem wykazuje pozytywne efekty w terapii:

• stwardnienia rozsianego,
• choroby Parkinsona,
• neuropatii,
• przewlekłych bólów migrenowych.

4. Osoby z problemami dermatologicznymi

Krioterapia stosowana jest w dermatologii do usuwania:

• brodawek,
• zmian skórnych,
• blizn potrądzikowych.

Sprawdź także wpis: Najlepsze gabinetowe i domowe sposoby na blizny

5. Osoby dbające o zdrowie i urodę

Zabiegi krioterapii ogólnoustrojowej poprawiają kondycję skóry, spowalniają procesy starzenia, wspomagają redukcję cellulitu oraz przyspieszają metabolizm.

Krioterapia - przeciwwskazania

Mimo licznych korzyści, metoda ta nie jest odpowiednia dla każdego. Dla kogo przeciwwskazana jest krioterapia? Zabieg nie jest polecany w takich przypadkach jak:

• choroby serca i nadciśnienie tętnicze,
• zaburzenia krążenia i zakrzepica,
• choroby nowotworowe,
• niewydolność nerek lub wątroby,
• ciąża,
• nadwrażliwość na zimno (np. choroba Raynauda).

Na czym polega krioterapia?

W przypadku krioterapii miejscowej stosuje się aplikatory, spraye z ciekłym azotem lub zimne okłady. Przykładem preparatów dostępnych w aptekach są Altaced Ice, ICEMIX, Pic Solutions Ice Spray Lód w aerozolu i wiele innych. Zabieg trwa od kilku sekund do kilku minut, w zależności od leczonego schorzenia. Wykorzystywane substancje chłodzące mogą mieć różne formy – od gazowego azotu po lodowe kompresy, które działają na zasadzie stopniowego obniżania temperatury skóry. Dzięki precyzyjnemu działaniu krioterapia miejscowa jest często stosowana w leczeniu bólu mięśniowego, uszkodzeń więzadeł czy urazów sportowych. Pacjenci odczuwają natychmiastową ulgę, choć czasami może pojawić się krótkotrwałe uczucie pieczenia lub mrowienia związane z nagłą zmianą temperatury.

Z kolei krioterapia ogólnoustrojowa odbywa się w komorze kriogenicznej, gdzie pacjent przebywa od 1 do 3 minut w temperaturze od -110°C do -160°C. Przed wejściem do komory należy założyć ochronne rękawiczki, skarpety oraz maskę na usta i uszy. Dodatkowo zaleca się noszenie bawełnianej bielizny, aby uniknąć odmrożeń w najbardziej wrażliwych miejscach ciała. Sam pobyt w komorze jest krótki, ale intensywny – organizm reaguje na skrajne zimno poprzez uruchomienie mechanizmów obronnych, które pobudzają krążenie i metabolizm. Po zakończeniu zabiegu często stosuje się ćwiczenia rozgrzewające w celu pobudzenia krążenia, co dodatkowo wzmacnia efekt terapeutyczny. Regularne sesje krioterapii ogólnoustrojowej mogą poprawić samopoczucie, zwiększyć wydolność organizmu i pomóc w redukcji stanów zapalnych w ciele.

Krioterapia - efekty zabiegu

Regularne stosowanie krioterapii przynosi szereg korzyści:

• Zmniejszenie dolegliwości bólowych – ekspozycja na niskie temperatury działa jak naturalny środek przeciwbólowy, ograniczając przewodzenie bodźców bólowych w nerwach. Efekt ten jest szczególnie korzystny dla osób zmagających się z przewlekłym bólem stawów, bólami pourazowymi czy migrenami. Krioterapia pomaga także zmniejszyć napięcie mięśniowe, co jest istotne w rehabilitacji neurologicznej oraz u osób z problemami kręgosłupa.
• Poprawa zakresu ruchomości stawów – dzięki zmniejszeniu stanów zapalnych i obrzęków krioterapia umożliwia swobodniejsze poruszanie się oraz przyspiesza proces regeneracji chrząstki stawowej. Regularne zabiegi mogą przyczynić się do lepszej elastyczności stawów, co jest istotne zarówno dla sportowców, jak i osób starszych. Ponadto krioterapia wspomaga produkcję mazi stawowej, co zmniejsza tarcie w stawach i poprawia komfort ruchu.
• Szybsza regeneracja organizmu – intensywne schłodzenie tkanek stymuluje mikrokrążenie, co przyspiesza usuwanie toksyn i produktów przemiany materii z mięśni. Dzięki temu organizm szybciej się regeneruje, co jest szczególnie ważne po intensywnym wysiłku fizycznym lub urazach. Krioterapia pomaga również zmniejszyć stan zapalny w mięśniach, co przekłada się na mniejszą bolesność po treningu oraz skrócenie czasu potrzebnego na odpoczynek.
• Poprawa samopoczucia i redukcja stresu – kontakt z ekstremalnie niską temperaturą powoduje wzrost poziomu endorfin i adrenaliny, co poprawia nastrój i daje uczucie euforii. Zabiegi krioterapii są często stosowane jako wsparcie w leczeniu depresji i stanów lękowych. Regularne stosowanie krioterapii może również poprawiać jakość snu, co ma istotne znaczenie dla regeneracji psychofizycznej organizmu.
• Poprawa kondycji skóry i redukcja cellulitu – zimno stymuluje mikrokrążenie i pobudza procesy regeneracyjne skóry, dzięki czemu staje się ona bardziej jędrna i napięta. Dodatkowo krioterapia wspomaga produkcję kolagenu, co przeciwdziała starzeniu się skóry i zmniejsza widoczność zmarszczek. Zabiegi krioterapii mogą także redukować objawy niektórych schorzeń skórnych, takich jak egzema czy łuszczyca.
• Wsparcie odchudzania poprzez pobudzenie spalania tłuszczu – zimno aktywuje brunatną tkankę tłuszczową, która odpowiada za termogenezę i zwiększa spalanie kalorii. Regularne sesje krioterapii mogą wspomagać proces odchudzania i redukcję tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w połączeniu z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną. Co więcej, krioterapia poprawia metabolizm i zwiększa wrażliwość organizmu na insulinę, co może być korzystne dla osób zmagających się z insulinoopornością.

Krioterapia to nowoczesny i skuteczny zabieg terapeutyczny, która znajduje zastosowanie w leczeniu schorzeń ortopedycznych, neurologicznych, dermatologicznych oraz w odnowie biologicznej sportowców. Dzięki szerokiemu spektrum działania poprawia funkcjonowanie organizmu, wspomaga regenerację oraz przynosi ulgę w bólu. Należy jednak pamiętać, że leczenie zimnem powinno być wykonywane pod kontrolą specjalistów, zwłaszcza w przypadku istniejących schorzeń.

Źródła:

1. Płaszewski M., Leczenie zimnem (zimno terapeutyczne), Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/rehabilitacja/fizykoterapia/leczenie-zimnem/130233,leczenie-zimnem-zimno-terapeutyczne [dostęp 05.03.2025]
2. Płaszewski M., Kriostymulacja, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/rehabilitacja/fizykoterapia/leczenie-zimnem/129719,kriostymulacja [dostęp 05.03.2025]