Kolka niemowlęca to jedno z najczęstszych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, które dotyka wiele dzieci w pierwszych miesiącach życia. Objawia się intensywnymi epizodami płaczu, które są trudne do ukojenia i stanowią duże wyzwanie dla rodziców. W artykule przyjrzymy się bliżej temu zjawisku, omówimy potencjalne przyczyny oraz omówimy metody łagodzenia objawów kolki niemowlęcej.
Kolka niemowlęca. Skuteczne metody łagodzenia - czy rzeczywiście istnieją?


Kolka niemowlęca. Czym jest i jakie niesie zagrożenia?
Kolka niemowlęca to jedno z częstszych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego występujących u dzieci w pierwszych czterech miesiącach życia. Największą intensywność objawów kolki obserwuje się zazwyczaj w 6 tygodniu życia dziecka. Częstość występowania tego zaburzenia waha się od 8% do 29% wśród zdrowych niemowląt. Patogeneza problemu nadal pozostaje słabo poznana. Przyczyny powstania kolek są dość złożone, natomiast uważa się, że największą rolę odgrywają czynniki psychologiczne, behawioralne i biologiczne, w tym nadwrażliwość pokarmowa, zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego oraz niedojrzałość układu nerwowego oraz odpornościowego. W ostatnim czasie szczególną rolę upatruje się w zaburzeniach mikrobioty jelitowej.
Według aktualnych kryteriów rzymskich, aby rozpoznać kolkę niemowlęcą wymagane jest spełnienie wszystkich poniższych kryteriów:
- objawy pojawiają się i ustępują u dziecka w wieku poniżej 5 miesięcy,
- nawracające i długo trwające napady płaczu, grymaszenia lub drażliwości dziecka rozpoczynające się bez uchwytnej przyczyny, którym nie można zapobiec i które są trudne do ukojenia,
- prawidłowy rozwój i wzrastanie dziecka, brak gorączki lub innych chorób.
Ponadto, kolce niemowlęcej może towarzyszyć także zaparcie stolca. Uporczywe i intensywne epizody niemożliwego do ukojenia płaczu u dziecka są przyczyną dużego niepokoju u rodziców i wiążą się z częstymi wizytami w gabinetach lekarskich. Niemowlęta dotknięte tym problemem są częściej narażone na rozwój długotrwałych nieprawidłowości czynnościowych przewodu pokarmowego, atopowego zapalenia skóry oraz problemów psychologicznych.
Żywienie w trakcie kolki. Czy ma znaczenie?
Karmienie piersią pozostaje bezsprzecznie najlepszą formą żywienia dzieci zmagającymi się z kolkami. W praktyce pediatrycznej u tych niemowląt często stosuje się preparaty takie jak: simetikon, dimetikon, preparaty laktazy, natomiast dostępne dowody naukowe dotyczące ich skuteczności są ograniczone, a zastosowanie ich należy skonsultować uprzednio z lekarzem.
U niemowląt karmionych produktami zastępującymi mleko kobiece lekarz może zalecić stosowanie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego do postępowania dietetycznego w przypadku kolki i/lub zaparcia - formuł z dodatkiem beta palmitynianu, obniżoną zawartością laktozy oraz częściowo hydrolizowanym białkiem. W badaniach zaobserwowano, że ich stosowanie skracało epizody płaczu u dzieci, a także ułatwiało wypróżnianie stolca o bardziej miękkiej konsystencji.
U dzieci karmionych mlekiem matki zasadne może być także stosowanie probiotykoterapii, która może zmniejszyć nasilenie objawów kolki. Z uwagi na brak odpowiednich danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania kopru włoskiego, eksperci nie zalecają jego podawania w celach łagodzących objawy kolki. Aktualnie brakuje jednolitych rekomendacji żywieniowych dla dzieci zmagających się z kolkami. Rola tych czynników nadal pozostaje przedmiotem wielu badań.
Jakie są inne metody łagodzenia kolki niemowlęcej?
Istnieje kilka zaleceń terapeutycznych dotyczących leczenia kolki niemowlęcej, chociaż ich skuteczność pozostaje ograniczona. Zalecenia te obejmują głównie delikatny masaż brzuszka niemowlęcia, ciepłe kąpiele, tworzenie spokojnego środowiska podczas karmienia, minimalizowanie przeciążenia sensorycznego dziecka tj. wyłączanie telewizora, radia, telefonu podczas karmienia malucha. Stosowanie odpowiednich pozycji dla dziecka t.j. tygrys na gałęzi, czyli kładzenie malucha na brzuszku na swoim przedramieniu także łagodzi jego dolegliwości bólowe. Częste noszenie, tulenie dziecka odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów. Należy pamiętać, że kolki niemowlęce są przejściowym zaburzeniem czynnościowym i nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia dziecka.
Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego należy stosować pod nadzorem lekarza, po rozważeniu wszystkich możliwych sposobów żywienia, w tym karmienia piersią.
Źródła:
- Indrio F., Dargenio V.N., Francavilla R., Szajewska H., Vandenplas Y. Infantile Colic and Long-Term Outcomes in Childhood: A Narrative Synthesis of the Evidence. Nutrients. 2023.
- Haiden N., Savino F., Hill S., Kivelä L., Barbara De Koning, Kӧglmeier J., Luque V., Moltu S. J., Norsa L., Miguel Saenz De Pipaon, Verduci E., Bronsky J. Infant formulas for the treatment of functional gastrointestinal disorders: A position paper of the ESPGHAN Nutrition Committee. JPGN. 2024 r.
- Baldassarre M.E., Antonio Di Mauro, Tafuri S., Rizzo V., Gallone M.S., Mastromarino P., Capobianco D., Laghi L., Zhu Ch. Capozza M., Laforgia N. Effectiveness and Safety of a Probiotic-Mixture for the Treatment of Infantile Colic: A Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Clinical Trial with Fecal Real-Time PCR and NMR-Based Metabolomics Analysis. Nutrients. 2018.
- Consortium H.T., Lavalle L., Sauvageot N., Cercamondi C. I., Jankovic I., Egli D., Vandenplas Y. Limosilactobacillus reuteri DSM 17938-Containing Infant Formulas and the Associations with Gastrointestinal Tolerance: A Cross-Sectional Observational Study. Nutrients. 2023.
- Zeevenhooven J., Pamela D Browne., Monique P L’Hoir., Carolina de Weerth., Marc A Benninga. Infant colic: mechanisms and management. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology. 2018.